Hollandsche Schouwburg ontdekt uniek naoorlogs lied. Waar bleven de Joden van ons Amsterdam

Hollandsche Schouwburg ontdekt uniek naoorlogs lied. Waar bleven de Joden van ons Amsterdam

Sinds enige tijd biedt de Hollandsche Schouwburg in de presentatie Beladen, betwist, bewaard. De Hollandsche Schouwburg na 1945 een overzicht van de naoorlogse geschiedenis van dit gebouw dat tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s als deportatieplaats werd gebruikt. Het aangrijpende en nooit eerder vastgelegde lied Waar bleven de Joden van ons Amsterdam dat door de joodse overlevende Hans Krieg (1899-1961) in 1947 werd gecomponeerd, vormt een belangrijk deel van de presentatie. Zijn inmiddels bijna tachtigjarige dochter, sopraan Mirjam Krieg, heeft onlangs op verzoek van de Hollandsche Schouwburg het onbekende, snijdende en rake lied, dat haar vader slechts één keer kort na de oorlog uitvoerde, op een uiterst fijngevoelige wijze opgenomen.

‘In Amsterdam daar is een buurt heel verlaten. De huizen zijn leeg en verrotten in ’t weer.
De straten zo stil vol met gapende gaten. Waar zijn toch de menschen? Zie ik ze nooit weer?
Waar zijn al de venters met fruit en met bloemen en waar is de voddeman, die altijd kwam.
Waar zijn de tienduizenden hier niet te noemen. Waar zijn toch de Joden van ons Amsterdam?’

Dit zijn de eerste frasen van het lied dat door Esther Göbel, onderzoekster van de Hollandsche Schouwburg, en verzamelaar Jaap van Velzen is ontdekt. Op zoek naar materiaal voor de presentatie Beladen, betwist, bewaard stuitten zij op deze liedtekst van componist en dirigent Hans Krieg. Na de oorlog gaf hij het joods muziekleven in Nederland een nieuwe impuls. Het nu ontdekte lied is om diverse redenen uniek te noemen: het is kort na de oorlog gecomponeerd, door een joodse overlevende, en het benoemt heel nauwkeurig de gruwelijkheden tijdens de jodenvervolging. Alles wordt uitgesproken, niets wordt verbloemd. De confronterende en daarmee zeer pijnlijke tekst is waarschijnlijk de reden waarom het lied niet vaker is uitgevoerd. Het publiek van Hans Krieg was toen immers nog helemaal niet toe aan verwerking van de Sjoa. Waar bleven de Joden van ons Amsterdam is een vroeg en authentiek eerbetoon aan hen die vermoord zijn en gezongen door Mirjam Krieg raakt het rechtstreeks het hart van de luisteraars.

De Hollandsche Schouwburg staat aan de vooravond van een grote vernieuwing: de ontwikkeling van een nationaal Sjoa Museum. Dat het gebouw deze bestemming gaat krijgen, was 65 jaar geleden niet voor te stellen. Van 1945 tot 1958 is onduidelijk gebleven wat er met deze beladen plek zou gebeuren. De presentatie Beladen, betwist, bewaard. De Hollandsche Schouwburg na 1945 toont deze naoorlogse geschiedenis en sluit aan op de tentoonstelling Wie niet weg is, is gezien. Joods Nederland na 1945 die te zien is in het Joods Historisch Museum, beide zijn te bezoeken van 29 november 2010 t/m 8 mei 2011.